گزارش پاسارگاد از وضعیت منابع آبی در سیرجان
بهترین راه تعدیل پروانه‌هاست
گروه جامعه
از مدت‌ها پیش زنگ خطر بحران آبی سیرجان به صدا در آمده است. در این سال‌ها مسئولان مرتبط با آب و کشاورزی بارها گفته‌اند که وضعیت آبی سیرجان به حد بحران رسیده و دیگر زمانی برای دست‌دست کردن و مماشات نداریم. با این حال مردم هنوز به این باور نرسیده‌اند و این موضوع از رفتارهای‌شان مشخص است. حال با توجه به کاهش بارندگی‌ها و پیشروی خشکسالی طرح‌های زیادی برای جلوگیری از هدررفت آب اجرا شده است. یکی از این طرح‌ها طرح خاموشی موتورپمپ‌ها و تعدیل پروانه‌ها و هوشمندسازی موتورپمپ‌ها است.
صرفه‌جویی 35 میلیون مترمکعبی در 45 روز خاموشی
«35 میلیون مترمکعب در این 45 روز- خاموشی موتورپمپ‌ها- آب صرفه‌جویی شده است.» این را محسن اسدی رییس اداره امور منابع آب سیرجان می‌گوید. او سپس تاکید دارد؛«35 میلیون مترمکعب شاید برای شما و مردم ناملموس باشد اما سد تنگوییه 40 میلیون مترمکعب ظرفیت‌اش است یعنی به اندازه حجم سد تنگوییه یا به اندازه دو سال آب شرب سیرجان و نجف‌شهر، آب صرفه‌جویی شده است، ما سالی 18 میلیون مترمکعب آب برای شرب مصرف می‌کنیم.» محسن اسدی می‌گوید؛« اول قرار بود خاموشی موتورپمپ‌ها طی دو مرحله باشد یعنی از اول تا آخر آبان، مرحله‌ی دوم هم از اول بهمن تا 20 بهمن که مجموعا 50 روز باشد. ولی آمدیم مثل سال‌های قبل طی یک مرحله‌ی 45 روزه اجرا کردیم، یعنی از اول آبان تا 15 آذرماه انجام شد.»
سد تنگوییه ظرفیت آبی زیادی ندارد
اسدی با تاکید به اینکه با این وضعیت بارندگی قطعا در آینده با مشکل مواجه می‌شویم، می‌گوید: «بارندگی‌ها ارتباط مستقیمی با آب‌های سطحی دارند و تاثیرش را فی‌البداهه نشان می‌دهد. البته بارندگی‌ها بر روی آب‌های زیرزمینی هم تاثیر دارد اما تاثیرشان را دورتر نشان می‌دهد.»
ظرفیت سد الان چقدر است و تا چندماه دیگر سد آب دارد؛ «ظرفیت سد را که الان من دقیق نمی‌دانم ولی اداره آب و فاضلاب شهری در حال اجرای لوله‌گذاری است که آب چاه‌ها را به سمت تصفیه‌خانه انتقال دهد. لوله‌ها کار گذاشته شود می‌توانند آب وارد تصفیه‌خانه شود.در حال حاضر وضعیت آبی سد تنگوییه خوب نیست» او از مشارکت بالای کشاورزان در خاموشی موتور پمپ‌ها گفت؛ «ما در خاموشی موتورپمپ‌ها مشکلی نداشتیم. در بقیه شهرها یک مقدار مردم کمتر همکاری می‌کنند، در سیرجان همکاری مردم خیلی خوب است. در این مدت به ندرت کشاورزی بوده که در مدت خاموشی، موتورپمپ‌اش را روشن کند. مثلا ما امسال فقط 5 موتورپمپ داشتیم که در این برهه روشن بودند. همه رعایت می‌کردند.» یعنی فکر می‌کنید در سیرجان فرهنگسازی شده است؛ «روزنامه‌ها نقش بسیار زیادی در این فرهنگسازی داشتند، الان دیگر برای مردم جا افتاده است. و خاموشی موتورپمپ‌ها را پذیرفتند. علاوه بر روزنامه‌ها ما در تمام روستاها همایش گذاشتیم کشاورزان را دعوت کردیم و برای‌شان شرح دادیم وضعیت چقدر بحرانی‌ست، الان دیگر خیلی از کشاورزان به من مراجعه می‌کنند و می‌گویند چرا 45 روز خاموش می‌کنید و چرا دو ماه خاموش نمی‌کنید.» ممکن است سال‌های آینده دوماه خاموشی داشته باشید؛«قطعا باید چنین اتفاقی بیفتد و مقدار خاموشی‌ها را بیشتر کنیم، البته هوشمندسازی کنتورها که اجرا شود قطعا مقدار خاموشی‌ها بیشتر می‌شود».
بهترین راه تعدیل پروانه‌هاست
به نظرتان خاموشی موتورپمپ‌ها، یا هوشمندسازی کنتورها می‌تواند جلوی بحران را بگیرد؟ «به هرحال تنها راه عبور از این بحران این است بیاییم مقدار آبی را که داریم تعدیل کنیم، مثلا دشت سیرجان توان برداشت این مقدار آب را دارد، این مقدار آب را بیاییم تقسیم کنیم، این کار را داریم انجام می‌دهیم. الان مثلا داریم پروانه‌های بهره‌برداری‌مان را تعدیل می‌کنیم شاید بهترین کار این است، باید پروانه‌ها را با توجه به وضعیت فعلی‌مان متناسب کنیم، بگوییم ما الان بارش‌مان این‌قدر است، سفره‌های‌مان این‌قدر آب دارد می‌توانیم این‌قدر برداشت داشته باشیم.» به گفته‌ی او قطعا در بحث تعدیل پروانه‌ها با مخالفت مالک روبه‌رو می‌شویم «اعتراض می‌شود، شکایت می‌شود ولی ما چاره‌ای جز این نداریم. در قدیم آمدند براساس ظرفیت دشت‌های‌مان که وضع‌شان بهتر بوده، پروانه‌هایی صادر شده است. شاید بی‌تدبیری و بی‌فکری‌ها بیشتر بوده و براساس قوانین عجیب و غریبی مقدار بالای پروانه داده شده و الان یک عده‌ای مالک هستند این‌ها را باید هوشمندانه بررسی کنیم و حالا که وضع سفره‌های‌مان بدتر شده و سطح آب‌های زیرزمینی‌مان سالی حدود 80-90 سانت تا یک متر افت می‌کند، قانون هم چنین اجازه‌ای را به ما می‌دهد که بیاییم پروانه‌ها را با توجه به شرایط امروزمان تعدیل کنیم» وی افزود: «مجموع چاه‌های مجاز ما چیزی حدود 1300 حلقه چاه است. که 1100 حلقه چاه مربوط به بخش کشاورزی است».
محسن اسدی می‌گوید: «برای تغذیه دشت‌های‌مان چیزی حدود 40 تا 50 درصد پروانه‌های‌مان را باید کم شود. الان خیلی از تعدیل پروانه‌ها را انجام دادیم، تقریبا 50 درصد پروانه‌های‌مان را اصلاح کردیم و انشالله بقیه را هم به همین شکل کم می‌کنیم».
او در نهایت می‌گوید؛ «تنها راه نجات ما متناسب کردن مقدار تغذیه و برداشت از سفره‌های‌مان است، اگر به چنین کاری موفق شویم که مستلزم همکاری همه از جمله کشاورزان، مسئولان، مردم، وروزنامه‌هاست قطعا هیچوقت با مشکل مواجه نمی‌شویم اما اگر این اتفاق نیفتد قطعا به مشکل جدی برمی‌خوریم».
در شش ماهه اول سال 98 کنتورهای هوشمند وارد مدار می‌شوند
هوشمندسازی کنتورها در چه مرحله‌ای است؟ «تقریبا تمام کنتورها نصب شدند و فقط چندتا انگشت‌شمار انجام نشدند، شارژ کردن‌شان را هم شروع کردیم و ظرف سه چهارماه شارژکردن‌شان طول می‌کشد و تقریبا در شش ماهه اول سال 98 کنتورها وارد مدار می‌شوند.کنتور که وارد مدار شود هرکسی به اندازه میزان حجم آبی که برایش تعیین شده موظف است آب برداشت کند و اضافه برداشت دیگر وجود ندارد».
وی افزود: درست است سفره‌های آب زیرزمینی تجدیدپذیرند اما بستگی به بارندگی‌مان دارد اگر بارندگی‌ها مثل چندسال قبل باشد بهتر است اما اگر مثل پارسال یا امسال باشد خوب نیست.
از ابتدای سال تا الان 69 میلیمتر بارندگی داشتیم
محمدمهدی ستوده رییس اداره هواشناسی سیرجان می‌گوید؛ «از ابتدای سال تا الان 69 میلیمتر بارندگی داشتیم. از شنبه شب تا یکشنبه میزان بارندگی‌مان 5 میلمتر بوده است. میزان بارندگی امسال نسبت به مدت مشابه سال پیش 21 درصد افزایش داشتیم.» از نظر او این افزایش بارش‌ها به معنی خوب بودن وضعیت بارش‌ها نیست؛ «وقتی می‌گویم نسبت به مدت مشابه یعنی طی این 11 ماه، با توجه به اینکه میزان بارش‌ها سال گذشته خیلی کم بود و از ابتدای سال 96 تا پایانش 82 میلیمتر بارندگی داشتیم، اما امسال یک مقدار بهتر از پارسال بوده است ولی در کل بارش‌ها اصلا رضایت‌بخش نبوده‌اند، چون استان کرمان دچار خشکسالی خیلی شدیدی است.» او می‌گوید احتمال اینکه در بهمن و اسفند بارندگی داشته باشیم زیاد است و مردم ناامید نباشند.
ستوده با تاکید بر اینکه باروری ابرها در استان کرمان انجام نشده است، می‌گوید؛«باروری ابرها یک پروژه سنگین و هزینه‌بری است و شرایط خاصی هم دارد، در استان یزد چندسال پیش اجرا شد اما در استان کرمان هنوز اجرا نشده است».