پاسارگاد وضعیت سوتغذیه در بین کودکان سیرجانی را بررسی می‌کند
606 کودک کم وزن
هدی رضوانی
وجود سوءتغذیه در کودکان زیر 5 سال و کمبود ریزمغذی‌ها از مشکلات مهم تغذیه‌ای هر کشور به حساب میآید. سوءتغذیه در این گروه سنی با عوارض متعدد از جمله اختلال رشد جسمی و تکامل مغزی، کاهش بهره هوشی، کاهش قدرت یادگیری و افت تحصیلی و افزایش موارد ابتلا به بیماری‌ها، پوکی استخوان و در نهایت کاهش توانمندی‌های ذهنی و جسمی کودکان در بزرگسالی همراه است. در تحقیقی که روی 34200 کودکان تازه‌متولدشده تا 72 ماهه ایرانی در 28 استان کشور انجام شد و نتایج آن در مجله تخصصی اپیدمیولوژی ایران در سال 92 منتشر شد، مشخص شد 4/7 درصد از کودکان کل کشور مبتلا به کوتاه‌قدی، 5/2 درصد از کودکان کل کشور مبتلا به کم‌وزنی و 3/7 درصد نیز در معرض لاغری و سوءتغذیه هستند. نتایج این بررسی نشان می‌دهد کشورمان در زمره مناطق با شیوع پائین از نظر وضعیت سوءتغذیه در کودکان زیر 5 سال است.هفته گذشته روز جهانی غذا بود این در حالی است که معاون وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی در گفتگویی که در سال 95 با پایگاه خبری ساعت 24 انجام داد عنوان کرد: بر اساس مطالعات انجام شده در سال 2011 ، 1/4 درصد کودکان زیر 5 سال ایرانی دارای کم وزنی هستند
سوءتغذیه کودکان با دانش خانواده‌ها در ارتباط مستقیم است
طبق آمار ارایه شده از سوی مرکز بهداشت شهرستان سیرجان، ۶۰۶ کودک کم وزن در معرض سوءتغذیه قرار دارند، ۴۷۰۲ کودک درگیر با اختلالات رشدی هستند و حدود ۵۸۰ کودک کوتاه قد در شهرستان وجود دارد که نیازمند توجه بیشتر هستند تا به معضلات تغذیه دچار نشوند. دکتر محمد موقری رییس مرکز بهداشت شهرستان ابتلا به سوءتغذیه را زیاد در ارتباط با موقعیت مالی نمی‌داند و می‌گوید: سوءتغذیه به معنای عدم دریافت گروههای غذایی اصلی توسط فرد است که خیلی هم ربطی به موقعیت مالی ندارد. ممکن است فرد تمکن مالی هم داشته باشد اما مواد غذایی مورد نیاز را به فرزند خود ندهد. یا کودکانی که شیرخشک مصرف می‌کنند بیشتر در معرض سوءتغذیه قرار دارند. اما دسته دیگر افرادی هستند که به دلیل مشکلات مالی و با توجه به گران بودن برخی از اقلام غذایی نمیتوانند فرزندان خود را خوب تغذیه کنند. در کل عمده مسایل مربوط به سوءتغذیه به حواشی شهر مربوط می‌شود و افرادی که از سواد خوبی برخوردار نیستند و پول خود را صرف مواد غیر‌ضروری مثل شیرینی، نوشابه، کنسرو و... می‌کنند در حالی که می‌توانند با هزینه کم غذای بهتری تهیه کنند. وی اضافه می‌کند: آگاهی خانواده‌ها در تعیین سبک غذایی فرزندان بسیار مهم است. مثلا مادرانی که شاغلند و علی‌رغم اینکه گرفتار کار بیرون هستند، به دلیل دانش خوبی که دارند کودکان خود را بهتر تغذیه می‌کنند. رییس مرکز بهداشت وضعیت شهرستان سیرجان را طبیعی عنوان می‌کند و ادامه می‌دهد: وضعیت سوءتغذیه در سیرجان تقریباً مثل بقیه جاهای کشور است و وضعیت بحرانی نداریم. در حواشی شهر خیلی از بچه‌ها دچار کم خونی هستند، مصرف لبنیات پایین است و بچه‌ها صبحانه نمیخورند و اینها مشکل ساز است. یک مسئله هم بوفه مدارس است که با همکاری آموزش و پرورش سعی شده غذای سالم به بچه‌ها را ارایه دهد که به آن مدارس مروج سلامت میگوییم. موقری خاطرنشان می‌کند: در حال حاضر مشکل عمده‌ای که داریم در خانواده‌های متمول است. این خانواده‌ها پول زیادی دارند اما نمیدانند به بچههایشان چه نوع خوراکی بدهند و بیشتر سراغ خوراکیهای فانتزی می‌روند و این باعث می‌شود کودکان بیشتر دچار سوءتغذیه شوند.
چاقی؛ سوءتغذیهای ناشناخته
رییس مرکز بهداشت به نوع دیگری از سوءتغذیه اشاره کرده و می‌گوید: از طرف دیگر چاقی را هم سوءتغذیه در نظر میگیریم که متاسفانه در حال همهگیر شدن است چرا که سوءتغذیه را غذایی میدانیم که مورد نیاز بدن فرد نباشد، حالا چه زیاد باشد و چه کم. معضل چاقی دارد برخی کودکان را رنج می‌دهد و باید برای آن برنامه‌ریزی شود. وی کنترل چاقی و جلوگیری از نوع دوم سوءتغذیه را یک امر مهم میداند و عنوان می‌کند: چاقی و پرخوری از ابتلا به سوءتغذیه بدتر است. مخصوصاً بچه‌ها و گروههایی که در سن رشد هستند به دلیل مواد غذایی پرکالری، فستفود و مواد شیرین افزایش وزن و چاقی را تجربه می‌کنند و راهکار آن تغذیه سالم هم در خانه و هم در مدرسه است. افراد جامعه به ویژه کودکان در یک سری از ریزمغذی‌ها مثل آهن، کلسیم، روی، ویتامین دی و... مشکل و کمبود دارند که باید آن را به صورت مکمل یا مصرف میوه و سبزی دریافت کنند. مشکل دیگری که داریم در حاشیه شهر است که ممکن است کودکان پروتئین و کالری کافی دریافت نکنند. برداشت خانواده‌ها از پروتئین صرفاً مصرف گوشت است و می‌گویند با توجه به اوضاع اقتصادی فعلی مصرف گوشت گران است. گرانی گوشت را قبول داریم اما تخممرغ یک جایگزین خوب و منبع غنی پروتئین است که باید سرانه مصرف آن را در بچه‌ها و گروههای هدف بالا برد. با تخممرغ میتوان غذاهای متنوعی تولید کرد و ذائقه خانواده‌ها باید به سمت مصرف آن متمایل شود. از او می‌پرسم آیا چاقی هم در آمار سوءتغذیه لحاظ می‌شود؟ می‌گوید: بله. این مبحث، جدیدا جزو موارد ابتلا به سوءتغذیه لحاظ شده و به عنوان یک شاخص خیلی مهم در نظر گرفته می‌شود. در شهری مثل سیرجان افرادی را داریم که درگیر سوءتغذیه و عدم دریافت مواد غذایی باشند اما از طرف دیگر هم افراد زیادی به ویژه بچه‌ها را داریم که درگیر اضافه وزن و بیتحرکی هستند و این بسیار خطرناک است. موقری به بحث عدالت توزیعی در تغذیه اشاره می‌کند و می‌گوید: بحث مهم دیگر تغذیه در کل دنیا عدالت در توزیع مواد غذایی است. مواد غذایی بیش از حد جمعیت کل دنیا وجود دارد اما نحوه توزیع آن مشکل دارد به طوری که برخی افراد یک وعده غذای خوب گیرشان نمی‌آید و یک عده هم مصرف زیاد و دور ریز بسیار دارند.
حدود 600 کودک از طرح «یک وعده غذای گرم» بهرمند میشوند
معمولا خانوادههایی که از نظر وضعیت اقتصادی شرایط مناسبی ندارند بیشتر درگیر سوءتغذیه و عدم دسترسی به مواد خوراکی مورد نیاز هستند، از جمله خانوادههایی که تحت حمایت مراکز بهزیستی و کمیته امداد قرار دارند. دکتر مهتاب حسینی، رییس اداره بهزیستی سیرجان در خصوص خانوادههایی که تحت پوشش بهزیستی قرار داشته و فرزندان آن‌ها در معرض سوءتغذیه قرار دارند، می‌گوید: یک سری زنان سرپرست خانوار که بی‌بضاعت باشند یا معلولان را تحت پوشش داریم که کمک هزینه مستمری به آن‌ها می‌دهیم تا بتوانند مواد خوراکی مورد نیاز خود را تهیه کنند. همچنین طرحی داریم در مهدهای حاشیه شهر با عنوان طرح «یک وعده غذای گرم» که هزینه تامین ناهار و یک وعده غذای گرم را به مهد کودکهای حاشیه شهرها و روستاها می‌دهیم تا بچه‌ها بتوانند یک وعده غذای گرم دریافت کرده و از سوءتغذیه آن‌ها جلوگیری شود. این طرح با کمک مرکز بهداشت انجام می‌شود که بچه‌ها را قد و وزن کرده و به ما برنامه غذایی می‌دهد که چه غذایی را با چه غذایی بخورند، حتی بر پختوپز و کیفیت غذا هم نظارت دارند و اگر موردی وجود داشته باشد به ما گزارش میدهند. چندین سال است که بهزیستی در این راستا فعالیت دارد و توانسته موفق عمل کند. حسینی به طرح یک وعده غذای گرم اشاره کرده و می‌گوید: معمولا این طرح در مهرماه هر سال آغاز به کار می‌کند و تا پایان زمستان هم ادامه دارد و 600 کودک از آن بهره‌مند میشوند. از او می‌پرسم آیا روی تغذیه بچههای خانواده‌های بی‌بضاعت که تحت پوشش دارید نظارتی میکنید؟ می‌گوید: معمولا برای خانواده‌های تحت پوشش پرونده بهداشتی تشکیل داده و وضعیت بچههای این خانواده‌ها را بررسی می‌کنیم. اگر کودکی سوءتغذیه داشته باشد گاهی حتی او را به اورژانس اجتماعی ارجاع می‌دهیم. کاری که از دست‌مان برمی‌آمد این بود که یک وعده نهار این کودکان را تامین کنیم که حتماً حاوی پروتئین و کربوهیدرات هم باشد تا در این وعده غذایی اصلی، کودکان تغذیه خوبی داشته باشند.
حسینی در پاسخ به این سؤال که آیا خانواده‌های تحت حمایت سبد غذایی هم دریافت می‌کنند؟ می‌گوید: این خانواده‌ها یک سری یارانه غذایی دارند و کارت خانواده‌ها به صورت ماهانه به صورت کشوری شارژ می‌شود و می‌توانند از فروشگاههای مواد غذایی خوراکی تهیه کنند. قبلا بین خانواده‌ها بن توزیع می‌شد که الان حدود ۲ سال است به شارژ کارت تغییر یافته. مشارکتهای مردمی را هم داریم که به صورت کمک‌های موردی انجام می‌شود. مثلا شرکت گلگهر و یا خیرین سبدهای غذایی را تهیه می‌کنند و آن‌ها را بین افرادی که نیازمندتر هستند توزیع می‌کنیم. رییس اداره بهزیستی آماری از افرادی که تحت پوشش آن‌ها قرار دارند می‌دهد: در مجموع ۷ هزار خانوار را تحت پوشش داریم که از بین آن‌ها ۱۵۰۰ خانوار نیازمندتر از بقیه هستند و مسلما فرزندان آن‌ها بیشتر در معرض سوءتغذیه قرار دارند. این خانواده‌ها در اولویت دریافت سبدهای حمایتی قرار میگیرند. گاهی اوقات به همه آن‌ها نمیرسد. مثلاً به ۵۰۰ خانوار سبدحمایتی می‌دهیم و بقیه را در لیست قرار می‌دهیم برای دفعه بعد، اما در هر صورت طوری برنامه‌ریزی می‌کنیم که در طول سال حتماً به همه یک سبد کالا برسد.
در طرح خانواده‌های نیازمند کمیته امداد، 100 کودک در معرض سوءتغذیه وجود دارد
رییس کمیته امداد امام خمینی (ره) هم به ۳۰۰ کودک تحت حمایت کمیته اشاره می‌کند و می‌گوید: کارت تغذیه صد نفر از این تعداد به طور ماهیانه میانگین ۱۰۰ هزار تومان شارژ می‌شود و برای بقیه مددجویان هم که سن بالای 6 سال دارند سبد کالا می‌دهیم. یزدانخواه اضافه می‌کند: این کودکان توسط مرکز بهداشت به ما معرفی میشوند و برای آن‌ها تشکیل پرونده می‌دهیم و کارتهایشان را به صورت ماهیانه شارژ می‌کنیم. بقیه کودکان بالای ۶ سال را هم خودمان شناسایی می‌کنیم و در طرح بازدید از خانواده نیازمندان بین آن‌ها سبد کالا توزیع می‌کنیم تا از ابتلاء آن‌ها به سوءتغذیه جلوگیری نماییم. وی به برگزاری کلاسهای آموزشی جهت آگاهی خانواده‌ها و تامین مواد مورد نیاز کودکان برای رشد اشاره کرده و می‌گوید: در حوزه جلوگیری از سوءتغذیه و اصلاح سبک تغذیه خانواده‌ها و یک سری اطلاعات اولیه به آن‌ها می‌دهیم تا بتوانند فرزندان خود را بهتر اداره کنند.