رییس اورژانس 115 در گفتگو با پاسارگاد:
امکانات بیمارستان را به منزل بیمار میبریم
هدی رضوانی
اورژانس 115 یکی از واحدهای حیاتی در هر شهرستان به شمار می‌رود که جان بسیاری از افراد حادثه‌دیده در گرو سرعت، دقت و تخصص نیروهای آن است. رییس اورژانس 115 سیرجان میهمان این هفته پاسارگاد بود تا از فعالیتهای این اورژانس برای مخاطبان بگوید:
مرگ خاموش یا همان گاز‌گرفتگی چگونه اتفاق می‌افتد؟
مسمومیت با مونوکسیدکربن با شروع فصل سرما اتفاق می‌افتد. معمولاً سرما به صورت ناگهانی رخ می‌دهد و افراد به دلیل عدم مدیریت از قبل، اقدام به راهاندازی بخاری در همان لحظه می‌کنند و متاسفانه در اوایل فصل سرما آمار مسمومیت را کمی بالا می‌برد.
برای جلوگیری از این مسمومیت چه باید کرد؟
افرادی که به تازگی میخواهند از منزلی استفاده کنند (مثلاً در قالب مستاجر) به هیچ عنوان به لوله‌های بخاری موجود اعتماد نکنند و آنها را چک کنند که پرندهای داخل لوله نیفتاده باشد. اتصالات بیرونی و داخل منزل را بررسی کنند. برخی بخاریهای بدون دودکش که به صورت موقت استفاده می‌شوند، برای محیطهای باز هستند نه داخل منزل. به هیچ عنوان درزهای موجود در منزل را کیپ نکنند. اگر لوله بخاری سرد بود قطعاً جریان خروج گازهای ناشی از سوخت در محیط پخش می‌شوند و باید به آن دقت کنند. مطمئن شوند لوله بخاری مکش کافی دارد و شعله بخاری مناسب است. برخی ساختمانها که از پکیج مشترک استفاده می‌کنند باید خیلی دقت کنند چون رعایت نکردن نکات ایمنی توسط یک واحد می‌تواند سبب مسمومیت واحدهای دیگر هم شود. برخی ماشین را در فصل سرما در پارکینگ روشن میگذارند که یک مورد مسمومیت در این زمینه هم داشتیم. در صورت امکان از دستگاههای هشدار دهنده مونوکسید و دیاکسیدکربن استفاده کنند. مونوکسیدکربن یک گاز بیرنگ و بیبو است که تنها از روی علایم فرد مسموم قابل شناسایی است.
علایم فرد مسموم چیست؟
علایم به سه دسته تقسیم می‌شوند. علایم اولیه در ابتدای مسمومیت رخ می‌دهند؛ مثل سردرد، سنگین شدن سر و سرگیجه که خیلی اوقات آن را جدی نمی‌گیرند. حتی علایم شبه سرماخوردگی و آنفولانزا ممکن است رخ دهد و فرد را گمراه کند. اما اگر با گذشت زمان علایم می‌تواند به حالت تهوع، استفراغ و ضعف بروز یابند. ضربان قلب و تنفس بالا می‌رود و در صورت عدم خروج فرد از محیط آلوده می‌تواند باعث کما و تشنج شود که علایم نهایی هستند و آسیب‌های مغزی و قلبی به فرد وارد می‌کنند و علایم شبه‌پارکینسون به وجود می‌آورند. همچنین خطر سکته قلبی را در افراد افزایش می‌دهند چرا که مونوکسیدکربن ۲۴۰ برابر اکسیژن قابلیت ترکیب با هموگلوبین در خون را دارد و به عروق کرونر قلب اکسیژن کمتر می‌رسد و افرادی که مستعد سکته قلبی هستند را بیشتر درگیر می‌کند. می‌توان گفت مهم‌ترین و اولین کاری که در مسمومیت با مونوکسید و دیاکسیدکربن باید انجام شود این است که فرد را از محیط آلوده خارج کنند. اگر علایم شدید نباشد فرد در کمتر از نیم ساعت می‌تواند به زندگی عادی برگردد، در غیر این صورت فرد نیاز به درمان با اکسیژن خواهد داشت. افراد در صورت ابتلا از سرمای محیط بیرون نترسند و از محیط آلوده خارج شوند. حتماً با اورژانس تماس بگیرند به ویژه زنان باردار چرا که عوارض شدیدی روی جنین خواهد داشت. متاسفانه مردم زیاد سهلانگاری می‌کنند. افراد فکر می‌کنند اگر گوشه‌ای از در و پنجره باز باشد گرما از منزل خارج می‌شود در حالی که حتی در خانههایی با متراژ زیاد، کیپ بودن تمامی درزها و در و پنجرهها عامل حادثه شده. چند سال قبل در سیرجان چنین اتفاقی افتاد و متاسفانه پدر، مادر و دو فرزند خانواده فوت شدند. این تصور اشتباهی است که از بخاری بدون دودکش استفاده کنند و بگویند که از پنجره خارج می‌شود. حتماً باید از دودکش استاندارد به حالت H استفاده کنند که یک متر بالاتر از سقف باشد.
از سال گذشته تاکنون چند نفر دچار گاز گرفتگی و مسمومیت شدهاند؟
سال گذشته ۲۳ مورد مسمومیت با مونوکسیدکربن در سه‌ماهه زمستان داشتیم و شش مورد در شش‌ماهه اول سال ۹۸. بیشتر آنها در منازل و تعدادی هم در چادر اتفاق افتاده که از سوخت فسیلی استفاده کردند که این اقدام هم بسیار خطرناک است. همشهریان از کپسولهای خوراکپزی به هیچ عنوان برای ایجاد گرما در منزل استفاده نکنند. اجاق گاز را به هیچ عنوان برای گرمایش روشن نگذارند و به خاطر یک سرماخوردگی ساده و ایجاد محیط گرم سلامت خود و خانوادهشان را به خطر نیندازند. فرد مسموم تا لحظه فوت کاملا درک می‌کند که در حال مرگ است و متاسفانه هیچ کاری از دستش بر نمیآید. اوایل فصل سرد شیوع مسمومیت را داریم. افراد بخاری‌ها را هر ۶ ماه یک بار باید سرویس کنند. افرادی که از پکیج استفاده می‌کنند آن را داخل آشپزخانه نصب نکنند، اتصالات آن هم باید حتما چک شود.
آیا مورد منجر به فوت هم داشتید؟
خیر. اگر هم بوده به اورژانس اعلام نشده.
بسیاری از مردم از دیر رسیدن اورژانس سر صحنه گلایه دارند، آیا این گلایه به شما منتقل شده و چقدر آن را قبول دارید؟
بله. برخی موارد به ما انتقال داده شده. بیشتر در مواردی این اتفاق می‌افتد که اعزام به صورت همزمان رخ می‌دهد و مجبوریم آمبولانسها را بعد از پایان ماموریت به محل فوریت اعزام کنیم. قبول میکنم بعضی موارد ممکن است تاخیر هم وجود داشته باشد اما در حالت عادی بر اساس سیستم اتوماسیونی که داریم آمبولانسها به محل اعزام می‌شوند.
میانگین زمان حضور اورژانس سر صحنه چقدر است؟
میانگین اعزام در سیرجان 9/6 دقیقه و استاندارد کشوری ۸ دقیقه است.
خیلی مواقع میانگین زمانی رعایت نمی‌شود و اورژانس دیرتر می‌رسد ؟
نُرم شهری این میانگینی که وجود دارد زیر ۸ دقیقه است و در جاده ۱۵ دقیقه.
آیا واقعا رعایت می‌شود؟ چون گاهی اوقات ثانیهها برای نجات جان یک نفر مهم می‌شوند.
ما می‌گوییم زیر 8 دقیقه. وقتی متوسط شهری و جاده‌ای زیر 8 دقیقه است قطعاً شهری به زیر ۵ دقیقه می‌رسد.
رفتار ترافیکی مردم با آمبولانسها بهتر شده؟ موقع تردد آمبولانس در خیابان راه را باز می‌کنند؟
زمان رسیدن به محل به چند عامل بستگی دارد، یکی از عوامل تأثیرگذار ترافیک است. خوشبختانه فرهنگ‌سازی بسیار خوبی انجام شده و مردم نسبت به چند سال گذشته واقعا رعایت می‌کنند. مردم وقتی آژیر آمبولانس را می‌شنوند راه را باز می‌کنند اما متاسفانه ترافیک سیرجان خیلی بالاست و مردم اگر بخواهند هم نمی‌توانند سریع مسیر را باز کنند.
و عوامل دیگر؟
محل فعالیت هم می‌تواند تاثیر داشته باشد و اگر دور از محل اعزام باشد رسیدن به تأخیر می‌افتد. در موارد همزمان ممکن است در محدوده پایگاه شهری 1 فوریت رخ دهد اما پایگاه 1 ماموریت باشد، پایگاه شهری ۲ مجبور است اقدام کند که زمانبر است. طرف مثلا در ذهنش است که سمت بیمارستان کاشانی یک آمبولانس داریم، از چهارراه برق به ما زنگ می‌زند و توقع دارد کمتر از دو دقیقه به محل برسیم ولی وقتی آمبولانس ما ماموریت همزمان است و باید از درمانگاه مکیآباد بیاید قطعاً زمان بیشتری می‌برد. در موارد اورژانسی از پایگاه جاده‌ای هم استفاده می‌کنیم. زمانی که به خاطر ترافیک، شهر قفل می‌شود و چندین فوریت همزمان پیش می‌آید، آمبولانس‌های شهری زیدآباد، نجفشهر و هماشهر را در سیرجان استفاده می‌کنیم و در این مدت پایگاه‌های جاده‌ای دیگر، آن مناطق را پوشش می‌دهند. مثلاً پایگاه خانه‌سرخ به کمک هماشهر می‌آید. گاهی اوقات این طوری مدیریت می‌کنیم.
آیا مزاحمت‌های تلفنی اورژانس هنوز پابرجاست؟
خوشبختانه مزاحمت‌های تلفنی کاهش یافته و نسبت به چند سال گذشته فرهنگ مردم خیلی خوب شده اما هنوز هم کمی وجود دارد.
در طول ماه چه تعداد مزاحم تلفنی دارید؟
از ۲۵۰ تماسی که به طور متوسط دریافت می‌کنیم، حدود 5 تا 10 درصد آنها مزاحم تلفنی هستند. بیشتر هم این کار توسط بچه‌ها انجام می‌شود که قصد مزاحمت ندارند و فقط تماس میگیرند. میزان تماس افراد بزرگسال کاهش داشته.
تعداد تماسهای واقعی در طول روز چند تا است؟
مثلا از امروز صبح تا ساعت 7 عصر ۱۴۸ تماس داشتیم که تا الان ۳۱ در مورد منجر به اعزام شده اما تا پایان شب به ۵۰ اعزام هم می‌رسد. در حالت کلی 300 تماس داریم که بیشتر آنها مشاوره است.
چه تعداد آمبولانس دارید؟
چهار تا اما به احتمال زیاد تا پایان سال به ۵ عدد هم می‌رسد.
چه تعداد نیرو دارید؟
105 نیروی فوریت داریم.
چه تعداد پایگاه اورژانس در شهرستان دارید؟ و در چه مناطقی؟
۱۵ پایگاه فعال شهری و جاده‌ای داریم. پایگاه‌های شهری اورژانس قدیم کاشانی، اورژانس قدیم امام رضا، درمانگاه مکیآباد و نجفشهر هستند و یک پایگاه جدید هم که قرار است اضافه شود.
محل آن را جانمایی کردهاید؟
هنوز نه ولی به احتمال زیاد حوالی کوی پیکان باشد.
مردم از فرسودگی آمبولانس‌های روستایی ناراضی هستند. برای تعویض آنها برنامه‌ای دارید؟
کلیه شهرهای اقماری سیرجان (نجفشهر، خواجوشهر، زیدآباد، پاریز و بلورد) دارای پایگاه هستند در حالی که تا چند سال پیش فقط بلورد پایگاه داشت. از سال ۹۶ که دانشگاه علوم پزشکی مستقل شد کلیه شهرهای اقماری صاحب پایگاه شدند و به همین تعداد که افزایش پایگاه داشتیم، نیاز به آمبولانس هم داشتیم. از ابتدای سال 96، هفت آمبولانس جدید گرفتیم که دو تا به پایگاه‌های جدید (نجفشهر و زیدآباد شهری) دادیم. ماموریت‌های شهری بیشتر هستند و آمبولانسها بیشتر فرسوده می‌شوند بنابراین اولویت را به شهری برای تعویض آمبولانس دادیم. تا یک ماه آینده دو آمبولانس هم به پایگاه‌های جاده‌ای (روستایی) خواهیم داد. وضعیت آمبولانس‌های اورژانس در حال حاضر خیلی مناسب است. ۲۳ آمبولانس داریم که ۷ تای آنها جدید هستند. سه تا از قبلی‌ها هم جدید بودند. دو تا را هم فرستادیم اصفهان کاملاً بازسازی شدند و با آمبولانس نو هیچ تفاوتی ندارند. عملاً بالاتر از ۵۰ درصد آمبولانس‌های ما نو هستند.
مردم توقع دارند وقتی به اورژانس زنگ میزنند بیمارشان تحت هر شرایطی بهبود یابد و در صورت هرگونه اتفاق آن را قصوری از سوی ماموران اورژانس تلقی می‌کنند، درست است؟
در یک طرح آموزش همگانی حدود ۱۰ هزار نفر را آموزش دادیم و هنوز هم ادامه دارد. همین قضیه را می‌خواهیم به شهروندان اطلاع دهیم که بلافاصله پس از تماس آنها با اورژانس، باید اول وضعیت و شرایط بیمار خود را به طور کامل شرح دهند و به دادن آدرس اکتفا نکنند. خیلی اوقات می‌توان تلفنی کارهای زیادی را برای بهبود حال بیمار انجام داد تا زمانی که آمبولانس برسد. شهروندان صبور باشند و با دقت علایم بیمار خود را شرح دهند تا کارشناسان ما بتوانند با پیش‌زمینه قبلی امکانات و خدمات بهتری را به بیمار ارایه دهند. خیلی از امکاناتی که در آمبولانسها داریم کمتر از اورژانس بیمارستان نیست. تمام تلاش‌مان را می‌کنیم. اگر ضروری باشد بیمار را به بیمارستان منتقل می‌کنیم. شروع درمان با اورژانس پیش‌بیمارستانی و تکمیل آن در اورژانس بیمارستان است. امکانات بیمارستان را به منزل بیمار میبریم و زمان میخریم برای بیماران خاص به ویژه سکتههای قلبی و مغزی. هر کاری لازم باشد برای درمان انجام می‌دهیم و این طور نیست که بخواهیم بیمار را از سرمان باز کنیم. ....
شده مردم به همین دلایل با ماموران‌تان زد و خورد داشته باشند؟
بله. ماه گذشته درگیری داشتیم، البته درگیری فردی نبود ولی شیشه‌های آمبولانس را شکسته بودند. در حالت کلی هم درگیری داشتیم که همه را از طریق مراجع قضایی پیگیری کردیم. تکنیسین فوریتی که در شرایط بحرانی و ناامن کار می‌کند قرار نیست توهین بشنود و اگر برخوردی صورت گیرد در صحنه کاری به فرد نداریم و بیمارشان را منتقل می‌کنیم ولی از طریق مراجع قضایی پیگیری می‌کنیم. مسئولان قضایی هم تاکید دارند که این موارد را گزارش دهیم و تا الان به خوبی همکاری کردند. ما دوست نداریم کسی آسیب ببیند ولی این وظیفه ماست افرادی را که برای آسایش مردم کار می‌کنند مورد حمایت قرار دهیم تا برای کارشان انگیزه داشته باشند.
از ابتدای سال چند ماموریت داشتید؟
متوسط ۵۰ تا ۵۵ مورد ماموریت منجر به اعزام در روز داریم که در ساعات اوج تقاضا مثلاً از 4 عصر تا پایان شب ماموریت‌های همزمان پیش می‌آید. متوسط ۱۵۰۰ مورد در ماه و بیش از ۱۰ هزار ماموریت از ابتدای سال داشتیم که توسط سیستم اتوماسیون برای ما قابل ثبت و مشاهده است.
و چندمورد منجر به فوت شدند؟
در شش ماهه نخست امسال، 24 مورد در صحنه و 22 مورد را هم به بیمارستان رساندیم ولی فوت شدند متاسفانه.
مهم‌ترین عامل اصلی فوت این افراد چیست؟
چندین عامل نقش دارند اما عامل اصلی اشتباهات فردی در سوانح رانندگی است که باید در این زمینه‌ها فرهنگ‌سازی شود. امسال متاسفانه حوادث منجر به فوت در سیرجان نسبت به سال گذشته خیلی بیشتر شده بود. در سامانه هم اشتباهات فردی مثل سبقت و سرعت غیرمجاز بسیار تاثیر گذار است.
در موارد اعزامی خودکشی هم داشتید؟ چه تعداد؟
بله. داشتیم ولی اجازه بدهید آمار خودکشی را به شما ندهیم. اینکه بگوییم چند نفر خودکشی کردند شاید کمک زیادی نکند. بهتر است به جای آن روی مسایل روانشناختی کار کنیم مخصوص نوجوانان. در بزرگسالان بیشتر در خانم‌ها خودکشی صورت می‌گیرد اما در آقایان موارد موفق بیشتر است. باید دلایل این اقدام ریشهیابی شود و خانوادهها به جوانان بها بدهند. روی مسایل روانی مردم باید کار کرد. اگر موردی مربوط خودکشی ناموفق پیش بیاید بلافاصله طرف را به واحد بهداشت‌و‌روان معاونت بهداشتی ارجاع می‌دهیم تا فرد و خانوادهاش تحت مشاوره قرار بگیرند و این اتفاقات دیگر تکرار نشود.
از ابتدای امسال چند نوزاد در آمبولانس اورژانس متولد شدند؟
دو مورد
اگر تلفن ۱۱۵ یک زمان قطع شود برای اینکه مردم به شما دسترسی داشته باشند چه میکنید؟
از اردیبهشت سال جاری سیستم ارتباطی ما به فیبر نوری منتقل شد و ارتباط آنالوگ مرکز قطع و به ارتباط دیجیتال تبدیل شد. قبلا فقط خط تلفن بود اما الان هم تحت تاثیر خطوط برق هستیم و اینترنت. در زمینه برق، بیمارستان قدیم امام رضا موتور برق دارد. اورژانس هم UPS دارد که در صورت قطعی برق این دو بلافاصله برق مورد نیاز را تامین می‌کنند. قطعی آن‌چنانی نداریم، مگر قطعی داخل سیستم باشد که اگر هم باشد بلافاصله UPSها و موتوربرق فعال می‌شوند. ماه گذشته یکی دو قطعی داشتیم. خیلی اوقات ممکن است فیبر نوری در منطقه جواب ندهد. سیستم ما کاملاً دیجیتال است و تماس‌ها پایدارتر شدهاند و قطعی نسبت به قبل خیلی کمتر شده. با تلفن مستقیم خود با آتشنشانی، پلیس و هلالاحمر هماهنگ هستیم و همشهریان گرامی در صورت قطع تلفن اورژانس ۱۱۵ با واحدهای آتشنشانی، پلیس و هلالاحمر تماس بگیرند. این سه ارگان پیام همشهریان را به ما منتقل می کنند و بلافاصله اقدام می‌کنیم. مکاتبهای با مخابرات استان داشتیم قول مساعد دادند که طی یکی دو هفته آینده سیستمهای آنالوگ ما را فعال کنند که اگر زمانی سیستم دیجیتال قطع شد بتوانیم با تلفن پاسخگوی مردم باشیم.
پیش آمده که خودتان با اورژانس تماس بگیرید و از آن کمک بخواهید؟
برای خودم خیر اما مواردی بوده که در مسافرت بودم و افرادی که در مسیر دچار سانحه شدند با اورژانس تماس گرفتم که برای کمک به آنها اقدام کنند.