گفتوگو با دبیر شورای ترافیک پیرامون طرح جامع ترافیکی
قانون‌مداران متضرر می‌شوند
ناصر صبحی
شاید بدبینانه به نظر برسد اما بدون شک اگر برای ترافیک سیرجان، فکر عاجلی نشود، ظرف چند سال آینده تبدیل به یک اَبَرچالش خواهد شد. اکثر مباحث مربوط به ترافیک به شدت گسترده و لایه‌به‌لایه هستند. از ساختمان‌سازی تا فرهنگ و از کمبود نیرو در پلیس راهور و پلیس ساختمان تا کمیسیون ماده 100، هر یک به فراخور سهم و دلیلی در وضعیت امروز ترافیکی شهر دارند. همچنین روند افزایش تخلفات ترافیکی به خصوص در بحث تخلفات ساکن عملا به سمتی رفته که فرد پایبند قانون در حال متضرر شدن است. در نتیجه آن‌چه در شهر مشاهده می‌کنیم نه تنها ترویج قوانین و فرهنگ صحیح رانندگی نیست که برعکس، به شکلی غیرمستقیم با ترویج روزافزون بی‌قانونی و بی‌فرهنگی مواجه هستیم. به همین دلیل وقتی تصمیم گرفتیم با علی بیگلری؛ دبیر شورای ترافیک و معاون امور عمرانی فرمانداری مصاحبه کنیم، تصمیم بر محدود بودن بحث بود. اما با برنامه جامع ترافیکی شورای ترافیک روبرو شدیم. برنامه‌ای که طبق ادعای بیگلری به طور جامع و از چند منظر تمام مباحث ترافیکی را پوشش داده است و اجرای برخی از موارد آن آغاز شده و برخی دیگر نیز پس از ابلاغ نهایی اجرایی خواهند شد. به همین منظور طی گفتوگو در حد امکان به بررسی و ثبت ابعاد برنامه جامع ترافیکی پرداختیم تا سندی برای بررسی میزان اثر این طرح در آینده در دست داشته باشیم.
از جدیدترین مصوبات شورای ترافیک برای‌مان بگویید.
اتفاقات خوبی در سطح شهرستان افتاده. ما برنامه جامع کاهش تصادفات را داریم که به صورت کشوری ابلاغ شده و در همین راستا و در سه بخش، پروژه‌هایی را تعریف کردیم. بیشتر در بحث افزایش ایمنی و کاهش تصادفات ناشی از مشکلات زیرساختی است با هدف کاهش سالانه 10 درصد تلفات درون شهری.
آن سه بخش که گفتید شامل چه مواردی هستند؟
رفع مشکلات زیرساختی شامل ممیزی معابر، رفع نقاط حادثه‌خیز، محدودیت‌های سرعت، تسهیلات، معاینه فنی و سایر اقدامات که کم‌هزینه و زود‌بازده باشند. خلاصه این پروژه‌ها شامل شناسایی محدودیت‌های حادثه‌خیز شهری با توجه به گزارش پلیس راهور که حداقل 35 در شهر مورد مطالعه قرار گرفته و توسط مشاوران ترافیکی شهرداری با هزینه 400 میلیون تومان تهیه شده است. این موارد تا سال 1400 انجام خواهند شد.
برآورد هزینه اجرا چقدر است؟
در تمام پروژه‌ها شهرداری باید برآورد و اعلام کند. فعلا هزینه مشاوران 400 میلیون تومان شده است. پس بخش اول شد شناسایی، بخش دوم؛ آشکارسازی و اولویت‌بندی نقاط حادثه‌خیز است که شامل طراحی یا بازطراحی هندسی است. بحث دیگر، آرام‌سازی جریان ترافیکی در محله‌های پرازدحام، پرخطر یا جاذب‌سفر مثل بازارها، اماکن مذهبی، فروشگاه‌های بزرگ یا مراکز درمانی. حداقل نصب 30 مورد سرعت‌کاه آسفالتی با اعتبار یک میلیارد تومان تصویب و در حال اجرا است.
این موضوع سرعت‌کاه‌ها عجیب و غریب است.
این‌ها استاندارد هستند. در مجموع بد نیست. از نظر ما از سرعت‌گیرها خیلی بهتر است. سرعت‌گیرها هم بازدارنده نبود، هم به ماشین آسیب می‌زد هم نوع پلاستیکی‌اش زود خراب می‌شد.
سرنوشت مواردی که الان وجود دارند اما استاندارد نیستند چه می‌شود؟
مصوب شده‌اند که حتما جمع شوند. این‌ها گاهی موجب تصادف هم می‌شوند.
موضوع بعدی در راستای اقدامات زیرساختی، مکان‌یابی و نصب دوربین کنترل سرعت و پایش تصویری را داریم و احداث مرکز مانیتورینگ شهرداری. در نهایت پلیس راهور، تخلفاتی نظیر عبور از خطوط عابر پیاده، رد شدن از چراغ قرمز و سایر تخلفاتی را که در تقاطع‌ها اتفاق می‌افتد، رصد و اعمال قانون می‌کند. برنامه امسال افزایش 8 دستگاه دوربین نظارتی است.
یعنی تعداد دوربین‌ها جمعا به 40 مورد خواهند رسید؟
بله. چهار مورد هم چراغ راهنمایی اضافه می‌شود. نصب 450 عدد تابلوی راهنمایی هم جزو برنامه‌های سال 98 است.
تمام موارد قبل از سال اجرا خواهند شد؟
این‌ها که گفتم تا پایان سال اجرا می‌شوند. مورد بعدی، خرید سامانه هوشمند ثبت تخلفات ساکن است. شهرداری یک دستگاه خودرو که به دوربین مجهز شده را در اختیار پلیس راهور قرار می‌دهد و این خودرو همین‌طور که در سطح شهر می‌چرخد، تمام تخلفات ساکن را ثبت می‌کند...
فکر کنم حدود 4 ماه پیش بود که به مهلت 6 ماهه خرید و تجهیز این خوردو اشاره کردید اما هنوز که خبری نشده.
ما مصوبه شورای ترافیک را که در حوزه کاری ماست انجام دادیم. بعد مصوبه شورای شهر باید گذرانده شود و بعد بیاید کمیته انطباق فرمانداری تا تایید شود. الان کار تا به این‌جا رسیده. می‌ماند بحث خرید که شهرداری باید از طریق سامانه ستاد و برگزاری مناقصه اقدام کند. باید از شهرداری پیگیر شویم که چرا هنوز انجام نشده است.
در مورد خط‌کشی‌های ترافیکی هم برنامه‌ای دارید؟
بله. خط‌کشی معابر را هم داریم که به طور مستمر انجام می‌شود. این مورد جزو ایجاد تسهیلات برای عابران پیاده است که موراد دیگری مثل پیاده‌روی مناسب، نصب پل عابر پیاده و نصب جداول با ارتفاع پیاده را در برمی‌گیرد.
شما در مورد خط‌کشی از لفظ مستمر استفاده کردید ولی در اکثر خیابان‌ها نشانی از خط‌کشی دیده نمی‌شود.
این در مورد سال 98 است. شهرداری به طور مستمر پیاده‌رو‌سازی را انجام می‌دهد یا خط‌کشی را دارد. فکر می‌کنم خط‌کشی برای مناقصه در سامانه ستاد هم گذاشته شده اما به خاطر نوسانات قیمت رنگ کسی شرکت نکرده.
الان تقریبا نزدیک به آخر سال هستیم و خیلی از خیابان‌ها خط‌کشی ندارند.
بله. شهرداری کارش را انجام داده ولی وقتی کسی در مناقصه شرکت نمی‌کند، باید طبق قانون در مراحل بعدی تکرار شود. وگرنه خط‌کشی مصوب شده، اعتبارش هم هست و در سامانه هم اقدام شده ولی متقاضی ندارد.
پس با این احوال ممکن است حتا تا پایان سال هم خط‌کشی انجام نشود.
نه، تا پایان سال انجام می‌شود.
روند سامانه ستاد چگونه است؟ اگر چند بار مناقصه گذاشته شود اما متقاضی نباشد، تکلیف چیست؟
این را باید دوستان مالی اظهارنظر کنند چون ما دستگاه اجرایی نیستیم. دوستان شهرداری گفتند مشکل مربوط به نوسانات قیمت رنگ است. بحث بعدی، ارزیابی مراکز معاینه فنی است که به صورت دوره‌ای از دفتر فنی استانداری، فرمانداری، شهرداری و پلیس راهور بازدید می‌شوند و کنترل صحت دستگاه‌ها ارزیابی می‌شوند. مورد بعدی، تکمیل و بهره‌برداری پایانه مسافربری است که کارهای نهایی‌اش دارد انجام می‌شود. توسعه حمل و نقل عمومی، ایجاد پیاده‌روها، خط ایمن دوچرخه و موارد دیگر که در برنامه شهرداری است. بحث بعدی، مربوط به مسایل فرهنگی است که با هدف آموزش، اطلاع‌رسانی و ارتقا فرهنگ ایمنی و ترافیک در آحاد جامعه انجام می‌شود.
این مسایل فرهنگی شامل چه مواردی می‌شوند؟
تیتروار بگویم، شامل آشکارسازی و اعلام معابر پرتصادف و محدوده‌های حادثه‌ساز به وسیله نصب تابلو و بنر در محل جهت افزایش دقت رانندگی، نصب بنر، تابلو و بیلبورد در معابر با محتوای رعایت و احترام به قوانین در زمان رانندگی. چون مشکل ما مهارت در رانندگی نیست، مشکل ما فرهنگ رانندگی است.
چه میزان بودجه برای چنین مواردی در نظر گرفته شده؟
بودجه خاصی در این‌جا در نظر گرفته نشده چون موردی است. ولی این تابلوها با همکاری شهرداری، پلیس راهور، دهیاری‌ها و موسسه معراج اندیشه که کارهای فرهنگی می‌کند، نصب خواهند شد.
دلیل حضور موسسه معراج اندیشه چیست؟
خواستیم به دوستان کمک کنند. ما سه کمیته در زیرمجموعه شورای ترافیک داریم. کمیته فنی که مسایل را قبل از آمدن به شورای ترافیک چکش‌کاری می‌کند، کمیته ایمنی که اعضای خاص خودش را دارد و در بحث ایمنی،کاهش تصادفات و دلایل حوادث بحی می‌شود و کمیته فرهنگی. ما از معراج اندیشه به عنوان یک موسسه فرهنگی کمک می‌گیریم که متن و عکس‌های به کار رفته در تابلوها موثر باشند.
پس این موسسه پیمانکار محسوب می‌شود؟
نه. فقط کمک می‌گیریم و خودشان باید هزینه‌ها را متقبل شوند.
چه فایده‌ای برای‌شان دارد؟
خُب این موسسه در راستای مسئولیت‌های اجتماعی گل‌گهر عمل می‌کند. ما خواهش کردیم بیایند و در بحث پیشگیری از حوادث و جلوگیری از آسیب‌های وارده به جامعه و خانواده‌ها کمک کنند. بحث بعدی ارتقای ایمنی سرویس‌های دانش‌آموزی از طریق آموزش حضوری و میدانی، آموزش به رانندگان ادارات و رانندگان حمل و نقل عمومی است.
مورد خاصی بوده که روی این دسته از رانندگان متمرکز شدید؟
نه، بیشتر به دلیل اهمیت کار و ایمنی مسافران است. ولی در عین حال مثلا شاید یک راننده اتوبوس اگر در حین رانندگی دقت نکند، منجر به ایجاد ترافیک شود. مثلا شاید راندگان قدیمی‌تر خیلی توجه به این موراد نداشته باشند. اگر این دوستان، رانندگان تاکسی‌ها و سرویس‌های مدارس قوانین را رعایت کنند، به تسهیل امور و روان شدن ترافیک کمک می‌شود. مثلا در ساعت تعطیلی مدارس، رانندگان سرویس مدارس باید بدانند نباید خیابان را ببندد.
ضمانت قانونی اجرای این موارد چیست؟
بحث ما الان فرهنگی است. ضمانت قانونی که همان اعمال قانون است اما ما به این نتیجه رسیده‌ایم که باید کار فرهنگی کنیم و اعمال قانون به تنهایی جوابگو و بازدارنده نیست. مثلا در بحث بستن کمربند ایمنی، همین کارهای فرهنگی نقش داشت.
در مورد برنامه‌های دیگر فرهنگی باید به بحث آموزش قوانین رانندگی به دانش‌آموزان در پارک ترافیک اشاره کنم. در هر سال تحصیلی 3 هزار دانش‌آموز توس پلیس راهور آموزش داده می‌شوند. برای دانشجویان و موسسات آموزش عالی هم آموزش در نظر گرفتیم. همچنین با توجه به نقش موثری که روحانیون دارند، قصد داریم ضمن آموزش به ایشان، بخواهیم از تریبون و منبری که در اختیار دارند برای ترویج فرهنگ رانندگی و رعایت قوانین به مردم استفاده کنند. ساخت فیلم، کلیپ، انیمیشن، مصاحبه و گزارش با مضمون هشدار و ارتقای فرهنگ ترافیکی. همچنین آموزش همگانی امداد وکمک‌های اولیه که هر سال 500 نفر از شهروندان و 300 نفر از کارمندان توسط دانشگاه علوم پزشکی و هلال احمر انجام خواهد شد. همان‌طور که گفتم هدف ما اجرای برنامه جامع کاهش تصادفات و 10 درصد کاهش در هر سال است. ما طی 3 سال گذشته، هر سال کاهش تلفات را داشتیم.
وضعیت آمار حوادث ترافیک چطور است؟
ببینید، هدف ما کاهش تلفات و کشته‌ها است. طی این 3 سال تعداد کشته‌های ما در حوادث درون شهری که پلیس راهور مدیریت می‌کند، کاهش داشته.
حوادث چطور؟ کاهش داشته یا افزایش؟
آمار دقیق حوادث را ندارم. مورد دیگری که باید در بحث برنامه جامع به آن اشاره کنم، اجرا و اعمال قوانین و مقررات راهنمایی و رانندگی با هدف آشنایی و افزایش احترام به قوانین و نهادینه شدن قوانین و تحکم و برخورد با متخلفین است. در این مورد برگزاری ماهیانه جلسات شورای ترافیک، تشکیل بانک اطلاعاتی رانندگان نمونه و رانندگان پرخطر و حادثه‌ساز است. ما سال گذشته در استان بیشترین جلسه شورای ترافیک و مصوبه را داشتیم.
این نشان‌دهنده مشکلات شهر زیاد شهر سیرجان در بحث مسایل ترافیکی است؟
شهر سیرجان تردد زیادی دارد. شهر پویا و پرجنب و جوشی است و رشد جمعیت قابل توجه است. سرانه خودروی ما و تعداد ماشینی که هر خانوار دارد، به نسبت استان بیشتر است. این می‌طلبد که جلسات بیشتری داشته باشیم. ما کارگروه‌هایی داریم که تعداد جلسات‌شان کم است. چرا؟ چون جزو دغدغه‌های ما نیستند. ولی در بحث ترافیک دغدغه است. مورد دیگر انجام تست‌های دقیق مواد مخدر و الکل است. همچنین کنترل شرایط روحی و روانی راننده قبل از اخذ گواهینامه که باید با جدیت مورد توجه پلیس راهور باشد.
منظورتان این است که برای تایید سلامت روانی راننده، آزمایش انجام شود؟
شاید قبلا هم بوده ولی جدی گرفته نمی‌شده. این جزو سازوکار پلیس راهور است. پلیس راهور یا سازو کاری دارد یا ندارد. اگر ندارد، می‌گوییم که باید سازوکاری تعریف کند.
الان چنین قانونی داریم یا نه؟
واقعیتش این است که نمی‌دانم الان انجام می‌شود یا نه.
گاهی رانندگانی در شهر می‌بینیم که از حرکات‌شان مشخص است از نظر روحی و روانی دچار مشکل هستند.
شاید خیلی از این موارد هنوز اتفاق نیفتاده چون این برنامه‌ای که تشریح کردم در تاریخ یکم آذر به تایید رسیده است. یعنی یک ماه پیش آماده شده و ما طبق این برنامه جلو می‌رویم. نمی‌دانم الان چنین موردی هست یا نه ولی در جلسه آتی به پلیس راهور می‌گوییم که این برنامه شماست و باید انجام دهید. البته این مورد هنوز ابلاغ و نهایی نشده است ولی در شورای ترافیک استان و با حضور پلیس راهور استان، طرح جامع پیشنهادی سیرجان برای کاهش تصادفات به تایید رسیده است.
پلیس به تخلفاتی نظیر بستن کمربند، عبور از چراغ قرمز و سرعت غیرمجاز بسیار بیشتر از سایر تخلفات بها می‌دهد. هم اکنون با پدیده پارک در پیاده‌رو آن‌هم در خیابان‌های کاملا خلوت روبرو هستیم. آیا پلیس راهور این موارد را نمی‌بیند؟
به هر حال این‌ها کار تخصصی پلیس راهور است. اعتقاد ما این است که باید اعمال قانون بشود؛ آن‌هم با جدیت. چون اگر اعمال قانون نشود، حق سایر شهروندان ضایع می‌شود. باید برخود قانونی شود. قطعا در جلسه شورای ترافیک هم به دوستان تذکر خواهیم داد.
آیا وقتی شاهد تعدد تخلفات و به طور اخص تخلفات ساکن، تجاوز به خطوط عابر پیاده و موارد دیگر در شهر هستیم، به این معناست که پلیس راهور نتوانسته وظیفه خود را در این بخش به انجام برساند؟ نظر شما به عنوان یک کارشناس چیست؟
مشکلات ما مربوط به فرهنگ ترافیکی است و باید کار فرهنگی انجام بدهیم. البته دوربین‌ها در تقاطع‌ها به کمک ما آمده‌اند. در عین حال باید خطوط عابرپیاده مشخص شوند تا برای متخلفان اتمام حجت شده باشد و نگوید که ندیده‌ام. در مواردی که گفتید باید حضور فعال پلیس راهور را داشته باشیم. پلیس راهور باید اعمال قانون کند اما بالاخره با مردم هم نمی‌شود... در جایی‌که به واسطه تخلف، حقی از شهروندان ضایع می‌شود باید اعمال قانون شود.
اما تسامح و تساهلی که می‌گوید آن‌قدر زیاد شده که منِ پایبند قانون احساس می‌کنم با رعایت قانون ضرر می‌کنم. چرا وقتی می‌توانم دوبل یا در پیاده‌رو پارک کنم، به خودم زحمت بدهم و بروم مثلا 20 یا 50 متر دورتر پارک کنم تا قانون را رعایت کرده باشم؟
من اعتقادی به تسامح و تساهل در بحث تخلفات ندارم. این را قطعا به دوستان پلیس راه و راهور گفتیم و خواهیم گفت.
آیا در شورای ترافیک علاوه بر مسایلی که مستقیما منجر به ترافیک می‌شوند، مسایلی که غیرمستقیم نقش دارند هم مورد بررسی قرار می‌گیرد؟ از جمله بحث فروش یا نادیده گرفتن پارکینگ ساختمانها و...
بله، این هم جزو برنامه‌های ما است. مثلا عدم فروش تراکم در معابر پر ازدحام.
با توجه به تمرکز روی کلمه پر ازدحام، راه همچنان باز است. مثلا ممکن است خیابانی امروز پر ازدحام نباشد اما با روند فعلی افزایش جمعیت و خودرو، دو سال دیگر پر ازدحام بشود. این قانون و کلمه مبهم نیست؟
این کار مشاور است. مشاوری که طرح جامع را تهیه و طرح تفصیلی را می‌دهد مشخص می‌کند که براساس عرض معبر، تراکم را در نظر بگیرد.
بحث فروش یا در نظر گرفته نشدن پارکینگ چطور؟ ببینید مثلا در مورد فروشگاه‌های بزرگی مثل کوروش و چند فروشگاه بزرگ دیگر، هیچ فضای پارکینگی در نظر گرفته نشده و همین می‌تواند بخشی از مشکلات ترافیکی شهر باشد.
بله. ما به طور کلی بحثی داریم در کنترل و رعایت ضوابط ایمنی داربست‌های ساختمانی و جلوگیری از تخلیه نخاله‌های ساختمانی در معبر. همچنین جلوگیری از سد معبر و تامین پارکینگ توسط سازنده یا مالک. در نقشه‌ای که مالک به شهرداری می‌دهد، باید پارکینگ دیده شده باشد. اگر دیده نشود، شهرداری پروانه را صادر نمی‌کند.
اگر دید و نساخت، چه؟
در این صورت به عنوان تخلف عدم تامین پارکینگ می‌رود به کمیسیون ماده 100. آن‌جا تصمیم می‌گیرند ایشان ملزم به اجرای پارکینگ شود یا جریمه. متوجه شدید؟
بله و نگاهی به وضعیت شهر و کمبود پارکینگ کاملا نشان می‌دهد که سرنوشت اکثر پرونده‌های کمیسیون ماده 100 با جریمه حل شده.
متاسفانه. نقشه باید تهیه شود. اگر برخلاف ضوابط نقشه اجرا شود، هم مهندس ناظر در صورت گزارش ندادن مقصر است و هم... در ضمن پلیس ساختمان هم می‌تواند با تطبیق نقشه با ساختمان در حال احداث، متوجه تخلف شود و به شهرداری گزارش دهد تا کار متوقف شود. چون سازنده باید طبق مفاد پروانه کار کند.
مسئول پلیس ساختمان منطقه دو در مصاحبه‌ای که با ما داشت، می‌گفت نیروهای ما آن‌قدر کم است که چندان وقت نمی‌کنیم نظارت شهری را انجام دهیم و ناچاریم بیشتر روی حاشیه‌های شهر که ساخت‌وساز غیرمجاز بیشتر است، تمرکز کنیم.
بله، نیروی‌شان کم است قطعا شهرداری باید پلیس ساختمانش را تقویت کند. در مورد بحث پارکینگ، یکی از موارد برنامه جامع ما، پیگیری احداث پارکینگ طبقاتی در مراکز ازدحام جمعیت مثل خیابان بازار است. ما در این مورد مشخصا پروژه تعریف کردیم و پیگیر هستیم.
اما زمانی بحث بود این خیابان سنگ‌فرش شود.
اگر قرار است تصمیمی گرفته شود باید در طرح تفصیلی مشاور آورده شود تا به تصویب کمیسیون ماده 5 و شورای عالی شهرسازی برسد، می‌شود سنگ‌فرش شود.
در کل شهرداری مشاور خوبی به کار گرفته. مشاور در مورد نقاط حادثه‌خیز طرح می‌آورد و تاکنون هم طرح‌های زیادی آورده که باید اجرا شوند. اتفاقات خوبی در مباحث ترافیکی خواهد افتاد و بدانید که سلیقه‌ای نیست و کار به روش علمی در حال انجام است.